Kadın ve Bilim (kara Kedi Dergisi)

Kaynak: http://www.karakedidergi.com/mayis-sayisi/

Hıdırellez

Her Yıl 6 Mayıs'ta kutlanan Hıdırellez'de bu sene de ev, araba, çocuk isteyenler dileklerde bulunacak. Ülkenin birçok yerinde gül dalına bağlanan dilekler yurdun farklı yörelerinde farklı metotlar ile idrak edilecek. 

Hıdırellez ya da Hıdrellaz, Orta Asya, Ortadoğu ve Anadolu’da kutlanan mevsimlik bayramlardan biridir. Hıdırellez'in UNESCO'nun 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi'ne alınması amacıyla 2010 yılında çalışmalar başlatılmıştır.

Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan Hıdırellez günü, dünyada darda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile denizlerin hakimi olduğuna inanılan İlyas'ın yeryüzünde buluştukları gün olarak düşünülür ve kutlanır

Gregoryen takvimi (Miladi takvimi)ne göre 6 Mayıs, eskiden kullanılan Rumi takvim olarak da bilinen Jülyen takvimine göre 23 Nisan Hıdırellez günüdür. 6 Mayıs'tan başlayıp 4 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 5 Mayıs'a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır. Bu yüzden 5 Mayıs günü gecesi kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelmektedir.

Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanır. Bugün Hıristiyanlarca da baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir; bu günü Rum Ortodoks Patrikhanesi¦Rum Ortodokslar Aya Yorgi, Katolikler "Aziz George" günü olarak kutlamaktadırlar.

Doğayı anlamak, doğa bilincinin geliştirilmesi ve doğayla bütünleşmenin en güzel şeklidir, Hıdırellez. Her yıl 6 Mayıs'ta geleneksel  bayram olarak kutlanan Hıdırellez nedeniyle ülkenin dört bir yanında ateşler  yakılıyor, dilek tutularak bunun üzerinden atlanıyor. yurdun farklı bölgelerinde yörelere özgü etkinliklerle de kutlanıyor. 

Bazılarını şöyle sıralayalım;

v  Balıkesir'de Karınca Deresi'ne taş atıp, ev ve araba isteyenler dere kenarına bunların resimlerini çizerken,

v  Kütahya'da çiğ damlalarıyla mayalanan yoğurt yapılıyor,

v  Bilecik'te bir kayadan, yılda sadece bir gün akan ve şifalı olduğuna inanılan sudan içmek isteyen çok sayıda kişi bölgeye akın ediyor

v  Denizli'de keşkek, İzmir'de kazanlarla pilav yapılıp dağıtılırken Bergama'da ağaca kurulan  salıncağa oturan genç kızı sadece evlenmek istediği kişi sallıyor.

v  Bursa'da, 5 Mayıs akşamı evin her üyesi, madeni para işaretleyerek bir  çantanın içine koyuyor. Gül ağacının dibine bırakılan çanta, Hıdırellez sabahı  açılıyor, herkes kendi parasını bereket getirdiğine inanarak cüzdanında saklıyor.

v  Balıkesir ve Çanakkale'de bazı yörelerde, Hıdırellez günü, güneş  doğmadan su kenarlarına gidiliyor ve bu suyla kadınlar, ellerini yüzlerini yıkıyor.

v  Eskişehir'de ise Hıdırellez günü sokak aralarında yakılan ateşler  sabaha kadar canlı tutulmaya çalışılıyor ve yakılan bu ateşlerin üzerinden dilek  tutulup maniler söylenerek yedi defa atlanıyor. 6 Mayıs sabahı erkenden çay ve dere kıyılarına gelenler, yüzlerini  yıkayıp piknik yapıyor. Sabahın alaca karanlığında söğüt dalları ile  birbirlerinin başına vuran gençler, nasiplerinin açılmasını, muratlarının yerine  gelmesini diliyor. Gençler niyetlerini yazdıkları kağıtları da Porsuk Çayı'na  atıyor.

v  Yalova'da Romanların yaşadığı mahallelerde, rengarenk  kıyafetler ve gelinlikler giyen vatandaşlar, müzikler eşliğinde kent sokaklarında  dolaşıyor. Bu sırada çalgıcılara eşlik eden Roman gençler de çeşitli oyunlar  sergiliyor.

v  Altınova'nın Subaşı beldesinde yaşayan göçmenler de Hıdırellez'i  yörelerine ait kıyafetler giyerek, yöresel yemekler ikram ederek kutluyor.

Halk huzura kavuşmak ve türlü dileklerde bulunmak için kışın sona erdiği tabiatın uyandığı hıdrallez'de çeşitli çarelere başvurur. Anadolu'da halk tercihen beyaz elbiseler giyerek gün doğmadan önce yeşil ve bol sulu kırlara gidilip eğlenilir. Kutlamalar yeşillik, ağaçlık alanlarda, su kenarlarında, bir türbe ya da yatırın yanında yapılmaktadır. Bu gibi yerlere bu nedenle Hıdırlık denildiği de olur.

Hıdırellez etkinliklerinden söylenen bazı maniler ise şöyle;

Parayı astım dala
Yari sordum sağa sola
Yarın Hıdırellezdir
Hepimize mübarek ola

Karanfilim budama
Safa geldin odama
Gelirse güzel gelsin
Çirkin koyma odama

Bahar oldu aman
Al kese astım gül dalına
Adadım yarin adına
İki göz oda.

Hıdırellez Bayramınız Kutlu olsun, huzur, barış ve aşk getirsin…

Not: Bir çok kaynaktan derlenmiştir.

Gökyüzüne Davet

Boğucu gündem, sıkıcı diziler, saçma sapan programlar ve monotonlaşan hayatınıza renk katmak sizin elinizde. Kış geride kaldı, artık başınızı kaldırıp gökyüzünde ki ihtişamı ve muhteşemliği görmek ve izleme vaktidir. Kapalı ve yağışlı havalar nadiren devam diyor ama artık genel olarak havalar açık ve gökyüzü sizi büyülü güzelliğine davet ediyor.

Mayıs ayında gerçekleşen gökyüzünde ki gelişmeleri sizlerle paylaşmak istiyorum.

•    4-5 Mayısta Eta Aquarid ( Eta Kova) göktaşı yağmuru var  ve bunun için bir teleskoba ve ya bir dürbüne ihtiyacınız yok. Şehrin ışıklarından biraz uzaklaşıp gökyüzüne çıplak gözle baktığınızda saatte 20’e yakın göktaşı görebilirsiniz.

•    Merkür Gezegeni; konum itibariyle Güneşe çok yakın. Merkür gezegenini ya Güneş doğmadan önce çok kısa bir zamanda veya Güneş battıktan hemen sora kısa bir süreliğine görebiliyoruz. 16 Mayıstan sonra sabahları koşullar çok uygun olursa güneş doğmadan önce gözlemleyebilirsiniz.

•    Venüs Gezegeni; bir çoğunuz sabahları Güneş doğmadan önce kalkıp gökyüzüne baktığınızda çok parlak bir gök cismini görüyorsunuzdur. Kimileri buna “Sabah Yıldızı”, “Zühre Yıldızı” ve “Çoban Yıldızı” gibi isimlerle biliyor hatta mitoloji de ki ismi “Afrodit (Aşk ve Güzellik Tanrıçası)” olarak ta bilinen bu çok parlak gök cismi Venüs gezegenidir. Mayıs ayı boyunca da sabahları gökyünüzünde ki ihtişamı görülmeye değer. 26 Mayısta da Ay ile yakın konumda görülecek. Teleskop veya Dürbünle bile çok güzel gözleyebilirsiniz.

•    Mars Gezegeni; Diğer adıyla Kızıl Gezegen, gökyüzüne baktığınızda kırmızı parlak bir gök cismi olarak görebiliyorsunuz. Güneş batar batmaz batı ufkunda görebilirsiniz ama yavaşça güneşe yaklaşmaktadır ve mayıs ayının ilk 10 günü teleskop ile ve ya dürbünle görebilirsiniz. Güneş’e yakın konumda iken göremezsiniz.

•    Jüpiter Gezegeni; Güneş Sisteminin en büyün gezegenidir. O gökyüzündeyken bir çok yıldızdan daha parlaktır. Halk arasında “Kervan Öldüren” veya “Kerwane Kujen” olarak bilinir. Mitoloji de ise “Zeus” olarak bilinir. Güneş battıktan sonra doğu yönünde oldukça parlak bir şekilde görülür. Gece boyunca büyük bir ihtişamla gökyüzünde olacaktır. 7 Mayısta Jüpiter, uydumuz Ay ile yakın konumda olacak. Dürbün veya Teleskop ile dört büyük uydusu dahil rahatlıkla görebilirsiniz.

•    Satürn Gezegeni; Güneş sistemimizin en ihtişamlı gezegenidir. Gezegenler arasında halkaları en belirgin gezegendir. Gece yarısından önce gökyüzünde olacaktır ve Güneş doğunca dek gözleyebilirsiniz. Mayıs ayının 13-14’ünde Ay ile yakın konumda görülecektir. Dürbüne veya Teleskop ile de Satürn gezegenin halkalarını görebilirsiniz.

•    Ay: Elips şeklindeki yörüngesinde dolanırken, 12 Mayıs  günü  enöte   konumunda – Dünya’ya  en  uzak konumda (406 210  km) olacaktır. 26 Mayıs   günü  enberi  konumunda – Dünya’ya  en yakın konumda (357 208 km) olacaktır.
3 Mayısta:  İlkdördün ,  11 Mayısta: Dolunay  , 19 Mayısta: Sondördün  ve 25 Mayısta:  Yeniay  evrelerinde görülecektir.

•    Burç meraklıları içinde şunu söylemeden geçmeyelim, Güneşimiz Mayıs ayının ilk yarısında Koç takım yıldızında bulunacak. 14 Mayıstan sonra Boğa takımyıldızına geçecek ve ay sonuna kadar da bu takım yıldızın içerinde bulunacaktır.

Her ne kadar hayatınız sıkıcı, monoton ve yavaş geçtiğini düşünseniz de, şu an saniyede 465 m yani saatte 1673 km hızla hareket eden bir gök cisminin üstündeyiz. Yaşadığınız her anın kıymetini bilin çünkü bir daha o anı yaşayamayacaksınız.

Küçük bir dost tavsiyesidir; Günde en az 15-20 dk dahi olsa başınızı kaldırıp gökyüzüne bakın, yıldızların ve gök cisimlerin size söyleceği bir çok şey vardır. Bunu benim söylememe gerek yok, sizler bunu yaptıktan belli bir müddet sonra bir çok değişimin farkına varacaksınız.

Gökyüzünüz açık olsun…

Kaynak: Gökyüzüne Davet buradan da ulaşabilirsiniz...